Bargello of Florentijns borduren, klassiek en eigenlijk ook heel modern

Florentijns borduren noemt men meestal Bargello naar een set 17de eeuwse stoelen die in het Bargello Paleis staan, een kasteel uit 1255 en tegenwoordig museum in Florence. Deze stoelen zijn bekleed met een in platsteek in een vlammend patroon geborduurde stof, die door het museum overigens als ‘punto unghero’ wordt aangeduid. Hongaars aftelbaar borduurwerk dus. Het leuke is dat door de geometrische, vaak vlammende patronen Bargello eigenlijk heel modern aandoet. Het is bovendien een zeer eenvoudige techniek die door iedereen makkelijk te leren is.

Het Bargello Paleis in Florence.

Geschiedenis

Het ontstaan van Bargello of Florentijns borduren is niet echt goed na te vorsen. De naam punto unghero wekt de indruk dat de techniek van Hongarije naar Italië kwam. Er was inderdaad een Hongaarse prinses die in de De Medici’s, de machtige adellijke Florentijnse familie, trouwde.

Drie stoelen in het Bargello Paleis in Florence, geborduurd in ‘punto unghero’, 17de eeuw.

Er is in ieder geval Bargello-borduurwerk van de Hongaarse koningin Maria Teresa in het Hongaars Nationaal Museum en er is ook een koningin Jadwiga (1373 – 1399) van de Pools-Hongaarse dubbelmonarchie geweest die ook geborduurd zou hebben. Het is allemaal geen ijzersterk historisch bewijs, maar het maakt het aannemelijk dat deze techniek oorspronkelijk uit Hongarije afkomstig is. Het is in ieder geval een eeuwenoude techniek.

Voorbeeld van Bargello borduurwerk in geschakeerde kleuren.

Bargello-borduurwerk gebruikt men traditioneel als meubelstof: om stoelen te bekleden, kussens te maken en andere toepassingen op meubels. Kenmerkend is dat men geschakeerde kleuren gebruikt: van licht naar donker of vice versa binnen een bepaalde kleur, waardoor er een diepte-effect ontstaat. Met name groen- en bruintinten komen veel voor.

Techniek

Bargello borduurt men van oorsprong met wol op canvas. Daarbij maakt men rijen verticale platsteken die naast elkaar in een zigzag-patroon, vaak een vlampatroon, staan. Klassiek Bargello is gespiegeld; links en rechts van het werk is hetzelfde. Het oppervlak wordt geheel volgeborduurd. U ziet dus nergens nog de borduurstof. Dat maakt Florentijns borduurwerk ook zo sterk. De vier eeuwen oude stoelen in het Bargello Paleis bewijzen dat.

Wijze van borduren.

Stoelzitting in Florentijns borduurwerk, zestiger jaren.

Wanneer het patroon omhoog loopt maakt u iedere steek van onder naar boven, loopt het patroon naar beneden, dan maakt u iedere steek van boven naar onder. Bij de meeste oude borduurwerken borduurt men telkens over vier draden en verspringt het patroon met twee draden tegelijkertijd naar boven of beneden.

Veel meer valt er ook niet over Florentijns borduren te vertellen: verticale platsteken van gelijke lengte in een verspringen patroon. Als u een goed voorstellingsvermogen hebt kunt u het bijna uit uw hoofd borduren. Anders gebruikt u een teltekening ter oriëntatie. Het enige waar u op dient te letten is dat linker- en rechterzijde van het werk precies gespiegeld dienen te zijn. Daarom kunt u het beste in het midden beginnen en dan richting de zijkant van het werk borduren. Heeft u op een gegeven moment één kleur over de volle breedte geborduurd, dan volgen de andere kleuren als vanzelf.

Bargello – teltekening voor ‘gevlamd’ Bargello – ontwerp Textile Arts Now.

Verschil punto unghero en Bargello

Het verschil tussen punto unghero en Florentijns borduren is dat de eerste techniek gebruik maakt van verticale steken van ongelijke lengte, terwijl de Florentijse steek altijd dezelfde lengte heeft, dus over een zelfde aantal draden van de borduurstof. Bij punto unghero verspringt het patroon met twee of drie draden, met Florentijns borduren komt de volgende steek telkens twee of drie draden hoger of lager of stapsgewijs: een paar steken naast elkaar en dan twee draden hoger. Hierdoor krijgt u een gematigde golf.

Hedendaags, vierzijdig gespiegeld ontwerp in Bargello borduurwerk.

Modern Bargello

Sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw maakt Bargello weer een opleving door, vaak niet meer als bekleding van stoelen in wol, maar gewoon als inspiratie om naar eigen inzicht iets met katoenen borduurgaren als decoratie te borduren. We zien nu ook niet meer dat het ontwerp enkel gespiegeld is (links en rechts), maar ook dubbel (onder en boven ook) of zelfs vierzijdig gespiegeld (gespiegeld langs een denkbeeldige X). We komen ook Bargello-samplers met een hele serie ontwerpen in verlooptinten op één lap tegen, gewoon om het effect en de mogelijkheden van Florentijns borduren te laten zien.

Nieuwe materiaalkeuze

Wanneer u met katoenen borduurgaren, zoals DMC, borduurt, bedenk dan wel dat dit een veel gladdere garensoort dan wol is en dus minder opvult. Om de gehele borduurstof goed te bedekken zult u waarschijnlijk met meer draden tegelijkertijd moeten borduren.

Bargello-quilt ‘Island Sunrise’, ontwerp van Eileen Wright.

In het hedendaagse Bargello zien we ook wat fellere kleuren. Die passen soms beter in een modern interieur of bij moderne kleding. We zien bovendien een nieuwe ontwikkeling: Bargello-quilts, waarbij men quilts maakt van allemaal rechthoekige lapjes stof in vlampatroon. Met al die nieuwe toepassingen van het basisprincipe zie je pas goed hoe tijdloos en tegelijkertijd modern Bargello eigenlijk oogt; je zou niet verwachten dat dit een eeuwenoude techniek is.

Aantal keren gelezen: 88109.

by