De ‘Tarkhan Dress’, een Egyptisch kledingstuk, blijkt het oudste geweven kledingstuk ter wereld
Een in 1913 door de Engelse egyptoloog Flinders Petrie gevonden Egyptisch kledingstuk met V-hals blijkt na koolstofdatering het oudste geweven linnen hemd ter wereld te zijn. Van het hemd is de oorspronkelijke lengte niet te bepalen. Het werd in 1913 in een graf uit de Eerste Dynastie gevonden in het grafveld van Tarkhan, circa 50 km ten zuiden van Cairo, en naar Engeland verzonden. Het materiaal van het Egyptisch kledingstuk is geweven linnen. Op het bovenstuk en de mouwen is het geplooid en door middel van naden getailleerd. Gezien de maat heeft het waarschijnlijk aan een tiener of slanke vrouw toebehoord.
Linnen tuniek, gevonden in een graf uit het einde van het Oude Koninkrijk (crica 2686 – 2181 voor het begin van onze jaartelling) – Petrie 1898.
Kleding uit het oude Egypte
Dankzij het droge klimaat in Egypte bestaan er nog redelijk wat voorbeelden van oud-Egyptische kledingstukken en ander textiel, met name in graven gevonden. Egyptische kleding was eenvoudig van model en bijna altijd van linnen gemaakt. Afhankelijk van de maatschappelijke klasse varieerde de fijnheid van het weefsel.
Omdat vlas, waar linnen van gemaakt wordt, moeilijk is te verven, was de meeste kleding in naturel kleur. Hooguit waren er enkele draadjes gekleurd linnen ter decoratie. Soms werd het linnen voor het Egyptisch kledingstuk gebleekt door de gewassen linnen in de zon te laten drogen. Pas in de nadagen van het Egyptische rijk werd kleding ook van wol gemaakt. Linnen is echter, doordat het koel aanvoelt, veel geschikter in het Egyptische klimaat.
Model van een oud-Egyptische weverij, gevonden in de graftombe van Meketre – foto National Geographic.
Techniek
Het Egyptische linnen stond bekend om zijn fijne kwaliteit. De Egyptenaren hadden een unieke techniek om heel fijne draden te spinnen. De vlasvezels werden daartoe eerst met de hand aan elkaar gedraaid, waarna twee van zulke draden in elkaar werden gedraaid. Vervolgens werden deze draden met een spintol gesponnen. De fijnste kwaliteit geweven linnen was soms bijna doorzichtig, zoals blijkt uit verhalen uit de oud-Egyptische mythologie.
Egyptisch linnen werd thuis geweven of in ateliers op het landgoed van rijkere families. Van oorsprong werd dit werk door vrouwen op horizontale weefgetouwen gedaan. Dat weefgetouw stond met houten pinnen in de grond verankerd. In het Nieuwe Rijk kwam het verticale weefgetouw in zwang en op dat getouw weefden juist mannen.
De verschillende stadia van de productie van linnen in het oude Egypte.
Kledingstijl
De stijl van een Egyptisch kledingstuk varieerde weinig, of het nu door boeren of de rijken onder de bevolking werd gedragen. Mannen droegen over het algemeen een omslagdoek, die in het Oude Rijk boven de knie eindigde en in het Midden en Nieuwe Rijk tot aan de kuit reikte.
De kleding verschilde in model nauwelijks in de diverse maatschappelijke klassen, maar wel in de kwaliteit van het linnen.
Vrouwen droegen strakke, enkellange gewaden die met banden over de schouder of om de hals omhoog werden gehouden. Sommige jurken hadden korte mouwen of de vrouwen droegen een omslagdoek over de schouders. Latere voorbeelden waren voorzien van verticale fijne plooien en soms franje aan de randen. Er kwamen zelden naden voor in Egyptische kleding. De kleding werd met een gordel samengehouden.
Farao’s, zoals bijvoorbeeld te zien in het graf van Toetanchamon, en priesters droegen soms dierenhuiden, met name luipaardvellen. Aan de voeten werden soms sandalen gedragen. Deze maakte men van leer of plantenvezel. Heel vaak ging men echter ook blootsvoets.
Kleding van het Oude tot het Nieuwe Rijk in Egypte – tekening Crystalinks.
De Tarkhan Jurk
De unieke ouderdom van de Tarkhan Dress werd pas laat ontdekt. Na de vondst in 1913 door Flinders Petrie werd het kledingstuk naar Londen verscheept, waar het tot 1977 met wat andere kleding opgeslagen heeft gelegen. De kleding is toen naar het Victoria and Albert Museum gebracht voor conservering. Alhoewel men toen ook al vermoedde dat de Tarkhan Dress zeer oud was, was de techniek van koolstofdatering nog onvoldoende gevorderd om zekerheid te verschaffen.
Een team van de Universiteit van Oxford onder leiding van dr. Michael Dee gebruikte in 2015 een vezel van 2,24 mg om vast te stellen hoeveel koolstof-14 isotoop aanwezig was in de vezel. Koolstof-14 isotoop is aanwezig in alle organische materialen en neemt gedurende de tijd langzaam af. Hoe minder koolstof-14, hoe ouder het materiaal is. Uit dit onderzoek bleek dat de Tarkhan Dress gemaakt is tussen 3482 en 3102 voor het begin van onze jaartelling met 95% zekerheid. Recent is het onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Antiquity gepubliceerd.
De bovenkant en de mouwen van de Tarkhan Dress is van geplooid linnen.
Het kledingstuk stamt daarmee waarschijnlijk nog van voor de Eerste Dynastie en is met bijna 5500 jaar het oudste geweven kledingstuk. De jurk is gemaakt van drie geweven stukken linnen met een lichtgrijs streepje, aan elkaar genaaid, en de mouwen en het bovenstuk zijn voorzien van plooien. Sporen tonen aan dat het kledingstuk ooit gedragen is. De Tarkhanjurk wordt momenteel tentoongesteld in het UCL Petrie Museum of Egyptian Archaeology in Londen.
Bronnen: University College London, Antiquity, Crystalinks.
Twee houten spindels, circa 1850 – 1750 voor het begin van onze jaartelling.
Vier elegant geklede dames in geplooide lange jurken met een bediende – muurschildering in het graf van Nebamun, Thebe, 1400 voor het begin van onze jaartelling.
Aantal keren gelezen: 78915.
Deel dit artikel
by 