Yarn bombing door Olek – alles verdwijnt onder haakwerk

17 januari 2016 Een reactie plaatsen

Het begrip ‘yarn bombing’ (wildbreien) is ook in Nederland wel bekend: het met breiwerk versieren van openbare objecten, zoals straatmeubilair, lantarenpalen, kunstobjecten en dergelijke, om zo frisse, kleurrijke accenten in het straatbeeld te brengen. Wildbreien is het tegenovergestelde van tam breien, zeg maar wat onze grootmoeders deden. Wildbreien (in het Engels: yarn bombing of knit graffiti) is waarschijnlijk in 2005 in Houston, VS, ontstaan. Maar de Poolse kunstenares Olek is al sinds 2002 bezig met yarn bombing in New York en elders, maar dan in de vorm van ‘wildhaken’.

Olek

Olek – St+art Delhi Street Art Festival.

Olek werd in 1978 als Agata Oleksiak geboren in Silezië, het industriële hart van Polen. Zij groeide op in de grijze nadagen van het Oost-Europese communisme. Er was in die tijd bijna niets te koop en als meisje moest ze maar zien dat ze zich vermaakte met wat er was. Ze leerde haken, want wat garens waren er altijd wel. Kleding was ook nauwelijks te koop, laat staan leuke, maar kleermaaksters waren er genoeg en ze zorgde dat ze een opvallende garderobe verzamelde. Ook nu is er geen foto van haar te vinden waarin ze niet schittert in kleurrijke, vrouwelijke kleding.

Van Polen naar New York

De sfeer in het Polen van toen was verstikkend en het was voor Olek (haar latere artiestennaam) wel duidelijk dat ze hier niet gelukkig zou worden. In 2000 emigreerde ze naar de Verenigde Staten; ze was 22. Ze ging wonen in New York en had, zoals de meeste immigranten, allerlei baantjes. Om een verblijfsvergunning te krijgen moest ze een opleiding volgen, dus volgde ze een kunstopleiding op het LaGuardia Community College.

Olek volop bezig met de installatie The Future of Fashion is Now – 2014.

Toen ze opdracht kreeg voor haar eerste show was dit een stevige uitdaging. Ze had nog nooit eerder een sculptuur van textiel gemaakt. Ze kocht in een knakenwinkel allerlei materiaal, zonder nog een techniek in gedachten te hebben. ‘Waarom niet haken?’, dacht ze, en voorzag het zwembad van het college van haakwerk. Een kunstenares was geboren.

Volledig ingehaakte trein, Łódź, Polen – 2013.

Straatkunst

Hoe is de keuze van Olek voor straatkunst, voor yarn bombing gekomen? In galerieën is er altijd het gevecht om ruimte tussen kunstenaars, want de ruimte is beperkt. Buiten is er onbeperkte ruimte en werken kunstenaars juist vaak samen. Toen ze een keer een ladder van een vriendin uit verveling van haakwerk had voorzien en die ladder vervolgens op diverse plaatsen in het straatbeeld ging fotograferen was haar kunstvorm definitief gekozen.

Olek is een uitgesproken en politiek en maatschappelijk geëngageerde vrouw. Olek’s yarn bombing is een manier om misstanden aan de kaak te stellen. De vervuiling van de oceanen, de ongelijke behandeling van mannen en vrouwen, de discriminatie van homoseksuelen, het grootkapitaal. Maar ze relativeert het ook: ‘ik hoop dat ik veel inspireer, maar ook als ik iemand een glimlach op het gezicht tover, denk ik dat ik als artiest wat bereikt heb’.

Wall Street’s Charging Bull werd in 2011 tijdelijk van een jas voorzien.

Vijftien jaar verder heeft Olek inmiddels overal ter wereld haar yarn bombing op straat gebracht: St. Petersburg(Galleria), Istanboel (de auto van de galerie-eigenaar), Delhi, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), Łódź (de trein), Santiago de Chile (de obelisk), Londen, New York natuurlijk (onder andere Wall Street’s Charging Bull), Sevilla en nog veel meer plaatsen.

Primavera – Hecho En Casa 3, Santiago de Chile.

Werkwijze

Alhoewel Olek meestal werkt met dikke garens in altijd felle kleuren is het onmogelijk om alles zelf te haken wanneer er grote oppervlakten bekleed moeten worden. Ze heeft dan ook een team van helpers en veel bereidt met voor in de studio. Uiteindelijk moet het echter wel op het object zelf met de hand worden aangebracht. Bij grote objecten komen er nog wel eens hoogwerkers bij te hulp. Ze werkt niet met ritssluitingen of knopen; alles wordt aan elkaar vastgehaakt of gestikt.

Alles kan behaakt worden

Van de kleinste objecten, zoals fruit, glazen of schoenen, tot mensen, hele interieurs, vervoersmiddelen, standbeelden of delen van gebouwen voorziet Olek met yarn bombing. Tijdens een opening van een tentoonstelling zijn er vaak modellen aanwezig die helemaal ‘ingehaakt’ zijn. Hoogtevrees lijkt ze niet te hebben, wanneer je ziet hoe ze met een hoogwerker een obelisk in Santiago de Chile of de gevel van een galerie in St. Petersburg inpakt.

Collective Design – Todd Merrill Studio, 2015.

De haakkunst van Olek lijkt een trend te volgen waarbij kunstenaressen het handwerken van hun moeders of grootmoeders oppakken. Ze gebruiken deze echter op een geheel vernieuwende wijze. Niet alleen als decoratief element, maar ook om een politiek of maatschappelijk statement te maken, waarbij juist een als typisch ‘vrouwelijk’ beschouwd medium als handwerken wordt gebruikt om dat standpunt een onmiskenbare vrouwelijke signatuur mee te geven.